رژيم غذايي ضدنقرس

با شنيدن نام نقرس ياد چه چيزي مي‌افتيد؟ واقعيت اين است که خيلي از ما با شنيدن نام اين بيماري فورا ذهنمان به سمت افراط در مصرف غذاهاي پر پروتئين (مخصوصا گوشت) مي‌رود. البته مصرف زياد گوشت نقش مهمي در ايجاد اين بيماري دارد اما عوامل ديگري نيز هستند که در بروز اين بيماري‌ موثرند. براي درک بهتر اين بيماري با دکتر سيدضياءالدين مظهري گفتگويي کرده‌ايم که ماحصل آن را مي‌‌خوانيد.
در گذشته به نقرس، بيماري ثروتمندان گفته مي‌شد؛ چراکه اعتقاد داشتند با پرخوري ارتباط تنگاتنگ دارد. ولي امروزه اين بيماري را در تمام طبقات جامعه با گستردگي تمام مي‌بينيم. تغييرعادات غذايي، عدم تحرک و پرخوري سبب شده که اين بيماري گريبانگير بسياري از افراد شود.
نقرس به دو صورت اوليه و ثانويه ديده مي‌شود که در نوع اوليه‌اش عوامل ژنتيکي و اختلالات متابوليکي سبب افزايش اسيد اوريک خون مي‌شود و با بالا رفتن اين ماده، التهاب دردناک مفاصل و رسوب اورات و سنگ‌ کليوي بروز مي‌کند.
در نوع ثانويه آن نيز اختلالات خوني و کليوي دليل ايجاد بيماري است. مصرف الکل، اضافه وزن و چاقي (به خصوص چاقي شکمي و انباشتگي چربي در اطراف شکم) به بروز اين بيماري کمک مي‌کند.
تجمع اسيد اوريک و کريستال‌هاي حاصله چند محل در بدن را مورد حمله قرار مي‌دهند که از جمله مي‌توان به کليه‌ها و مفاصل اشاره کرد. تجمع اين ماده در کليه‌ها موجب تشکيل سنگ‌هاي اوراتي مي‌شود.

چرا اسيد اوريک‌؟

اسيد اوريک محصول نهايي سوخت و ساز ماده‌اي به نام پورين است. اين ماده از ترکيبات ارزشمند و حياتي بدن (به خصوص هسته سلول)بوده و در هر نوسازي هسته سلول، پورين در سلول آزاد و در طي مکانيسمي توسط بدن تبديل به اسيد اوريک مي‌شود. از اين رو در بافت‌هايي نظير کليه و کبد، ميزان اين ماده بسيار فراوان بوده و نهايتا تبديل به اسيد اوريک مي‌شود.

چرا گوشت‌ خطر دارد؟

در منابع غني از پروتئين مثل گوشت قرمز، گوشت پرندگاني که با پوست سرخ مي‌شوند، مرغ کباب شده و اردک بريان شده، ميزان پورين بالا است. در صورتي که گوشت پرندگان با پوست سرخ شود، ميزان پورين آن 300 ميلي‌گرم افزايش پيدا مي‌کند. گوشت گوساله داراي 900 ميلي‌گرم، مغز گوساله 90 ميلي‌گرم، جگر گوساله 260 ميلي‌گرم، شش گوساله 240 ميلي‌گرم، شش گاو 340 ميلي‌گرم، قلوه 210 ميلي‌گرم، جگر گاو 360 ميلي‌گرم و انواع کالباس‌ها بين 70 تا 180 ميلي‌گرم پورين است.
بنابراين مصرف اين مواد در افرادي که دچار اين بيماري هستند يا در معرض خطرند، محدود و يا ممنوع است. بسياري از نقرسي‌ها تصور مي‌کنند وقتي نمي‌توانند گوشت قرمز مصرف کنند، بايد به ميزان فراواني ماهي بخورند؛ در حالي که ماهي نيز در صورتي که با پوست سرخ شود بين 130 تا 320 ميلي‌گرم پورين دارد. کنسرو ماهي ساردين نيز 350 ميلي‌گرم پورين دارد. بنابراين ماهي هم بايد با احتياط مصرف شود.

سبزي و حبوبات هم محدوديت دارد؟

برخلاف تصور عموم که فکر مي‌کنند سبزيجات براي افراد مبتلا به نقرس مفيدند، بايد گفت که مبتلايان به نقرس نمي‌توانند بدون محدوديت همه انواع سبزيجات را مصرف کنند. زيرا برخي سبزيجات هم داراي پورين هستند. سبزيجاتي نظير اسفناج، گل کلم، کلم قمري، انواع قارچ‌ها، کلم بروکلي و حتي ذرت، بايد کمتر مصرف شوند.
حبوبات که جزو منابع داراي پروتئين محسوب مي‌شوند نيز حاوي پورين بوده و ممکن است سبب افزايش اسيد اوريک خون شوند. به طور مثال، لوبياي سفيد 180 ميلي‌گرم، نخود 150 ميلي‌گرم، عدس 200 ميلي‌گرم و لوبياي سويا 220 ميلي‌گرم پورين دارد. دانه‌ها از جمله دانه خشخاش، تخم آفتاب‌گردان، بادام زميني و کنجد هم بايد با محدوديت مصرف شده و در موارد حاد بيماري حتي ممنوعيت دارند.

وزن بر نقرس تاثير دارد؟

از آنجايي که چاقي تهديدي براي سلامت افراد است و افراد چاق دچار اضافه وزن در معرض بسياري از بيماري‌ها هستند، مي‌توان گفت چربي خون بالا، فشار خون بالا و قند خون بالا آنها را مستعد ابتلا به بسياري بيماري‌هاي ديگر مي‌کند. در کنار همه اين پيامدها، نقرس در کمين افراد چاق مخصوصا کساني است که چاقي شکمي دارند. داشتن دور کمري به اندازه 88 تا 96 در زنان و 94 تا 110 در مردان آنها را مستعد ابتلا به سندرم متابوليک مي‌کند. در اين بيماي قند خون ناشتا و کلسترول بد بالاتر از حد طبيعي است و اين موضوع زنگ خطري براي ابتلا به نقرس محسوب مي‌شود و زمينه براي بروز اين بيماري مهيا مي‌شود.
از سوي ديگر، وجود زمينه ژنتيکي در افراد لاغر نيز استعداد ابتلا به نقرس را فراهم مي‌کند اما افراد چاقي که مبادرت به کاهش وزن مي‌کنند و مي‌خواهند در مدت کوتاه وزنشان را کم کنند، بايد بدانند که رژيم غذايي نامناسب و سخت در مدت کوتاه سبب مي‌شود ميزان کتون در خون آنها زياد شده و اسيد اوريک به‌طور صحيح دفع نشود و به اين ترتيب، احتمال ايجاد نقرس در بدن افزايش مي‌يابد.
بنابراين کنترل وزن مطلوب براي بيماران از اهميت خاصي برخوردار است. افراد بايد سعي کنند که با رعايت رژيم غذايي متعادل و متنوع و انجام حرکات ورزشي خصوصا پياده‌روي وزن خود را در حد ايده‌آل حفظ کنند.

پس نقرسي‌ها چه کار کنند؟

حال اين پرسش به وجود مي‌آيد که افراد مبتلا به نقرس چه غذايي نبايد مصرف کنند و يا محدوديت رژيم غذايي آنان چگونه است؟
بايد بگوييم که بيماران مبتلا به نقرس نيز بايد مانند سايرين فيبر و پروتئين مورد نياز بدنشان را تامين کنند؛ اما نه از طريق مواد غذايي که برايشان مضر است. بيماران مي‌توانند غذاهايي را که عاري از پورين است يا مقدار کمي از اين ماده را داراست، مصرف کنند. اين غذاها عبارتند از انواع نان‌هاي سبوس‌دار، يعني چيزي معادل 250 تا 300 گرم نان، 250 تا 350 گرم سيب‌زميني، 75 تا 90 گرم برنج کته. به علاوه، سبزيجات به ميزان 300 تا 500 گرم به صورت خام و پخته مي‌توانند مصرف شوند؛ چراکه علي‌رغم انرژي ناچيز، حاوي ويتامين و مواد معدني هم هستند و بسيار مفيدند. سبزيجاتي از قبيل گوجه‌فرنگي، فلفل دلمه‌اي، سبزيجات برگ سبز به غير از اسفناج، قارچ‌ها و کلم‌ها که ممنوعيت دارند، براي افراد مبتلا به نقرس مفيد هستند.
همان‌طور که گفته شد، حبوبات از جمله منابع پروتئين هستند که مي‌توانند جايگزين گوشت قرمز شوند؛ اما به مقدار کم، البته به‌غير از عدس و سويا که مصرف‌شان ممنوعيت دارد. در ضمن، براي افزايش دفع اسيد اوريک لازم است بيماران مايعات فراوان بنوشند. نوشيدن حداقل دو ليتر مايعاتي که بخش عمده آن آب باشد، توصيه مي‌شود. لبنيات هم جزو گروه موادي هستند که افراد مبتلا به نقرس بايد ميل کنند؛ چراکه مي‌توانند جايگزين خوبي براي ساير منابع پروتئين باشند، البته از نوع کم چرب، چراکه بسياري از بيماران چاق هستند و چربي‌شان بالاست.
منبع: www.salamatiran.com
/خ